دەستەێڤسکی وەک وەرگێڕێک
دەستەێڤسکی وەک وەرگێڕێک (٢-٢) ڤڵادیمیر ڤیکتۆرەڤیچ و. لە ڕووسییەوە: شیروان مەحموود محەممەد وا دادەنرێت کە ڕۆمانی ” خەڵکە هەژارەکان” نۆبەرە بەرهەمی دەستەێڤسکی بێت. بەڵام ئەوە بۆچوونێکی تەواو دروست نییە، بەڵکو یەکەمین بەرهەمی چاپکراوی دەستەێڤسکی وەرگێڕانی ڕۆمانی ” ئۆژینی گراندێ”ی ئۆنرێ دی بەلزاک بووە. ئەمە ڕێکەوتێکی یەکجار سەرنجڕاکێشە. من زۆر گەڕام بزانم ئایا پێشینەیەکی لەم جۆرە […]
دەستەێڤسکی وەک خوێنەرێک
دەستەێڤسکی وەک خوێنەرێک (١) نووسینی: ڤلادیمیر ڤیکتۆرەڤیچ و. لە ڕوسییەوە: شیروان مەحموود محەممەد ”دەستەێڤسکی خوێنەرێکی بلیمەتە” ئەمە ئەو بۆچوونەیە کە لە سەرەتای سییەکانی سەدەی ڕابردوودا یەکێک لە ناودارترین لێکۆڵەڕانی دەستەێڤسکی، ئەلفرید لودڤیگەڤیچ بێم دایڕشتبوو(٢). لەوەش زیاتر ئەوەی ڕاگەیاندبوو کە سەرجەمی ئەو کێشانەی دەستەێڤسکی لە داهێنانی خۆیدا لێیکۆڵیونەتەوە، بناغەیان لە بەرهەمی نووسەرانی پێش خۆیدا داڕێژراوە. ڕاستییەکی […]
شەوێک بەفر دەبارى
ئاکۆ کەریم مەعروف بە ریشى ماشو برنجییەوە لە پەنجەرەى ژوورەکەى دام، لە پێش خۆیەوە هاڵاوى خاکێکى دوورى لێ دەبارى، تەمو مژێک لە خۆڵبارینى سپى، بەرامبەر جامخانەکە وەستابوو، لە بێخەوى ئەو شەوەدا پەنجەرەکەم بە لەپى دەستەکانم پاککردەوە، دەمناسى و نەمدەناسیییەوە، لەناکاو چەند پەنجەرەیەک بە بۆنى شیعرەکانى کرانەوە، دواتر یەک لەدواى یەک دەرگاو پەنجەرەکانیتر، بە یەک شت […]
نووسینی: ئاکۆ کەریم مەعروف لە دەستپێکى ئەم کتێبەدا (ئەزموون و نووسین) ئاماژە بەوە کراوە ( دیاردەى نووسینى ئەزموونى ئەدەبی- هونەرى لە لایەن نووسەر، یان کەسانى ترەوە، لەسەر بنەماى ئەرشیفى ئەو کەسەوە دەنووسرێتەوە). پاشان لە هەمان کتێبدا هاتووە ( ئەگەر نووسینەوەى بیرەوەرى کەسانی سیاسەتمەدارو دەوڵەتمەدار و… هتد کێشمانى چاو لە هەندێک شت نووقاندن و گڵماندنى لە […]
گفتوگۆ له‌گه‌ڵ خانمه نووسه‌ری تونسی حه‌یات ئه‌لرایس
سازدانی:ڕه‌شا ئه‌حمه‌د له عه‌ره‌بییه‌وه: باوكی ڕه‌هه‌ند نووسه‌ری تونسی حه‌یات ئه‌لرایس، نووسینی شیعر و چیرۆك و ڕۆمان و شانۆنامه پێكه‌وه كۆده‌كاته‌وه. هه‌روه‌ها وتار و ژیاننامه و ئه‌ده‌بی گه‌شت و توێژینه‌وه‌ی فه‌لسه‌فی ده‌نووسێت. ئه‌و هه‌نووكه له پاریس داده‌نیشێت، ئه‌مه‌ی خواره‌وه گفتوگۆیه‌كه ده‌رباره‌ی ئه‌م فره جۆر‌ییه و خه‌می نووسین و ڕۆمانه تازه‌كه‌ی: “به‌غداد كه شه‌و تێیدا هاتبووه نیوه/ […]
لاپەڕە پەرشەکان؛ چەند دەقێکی وەرگێڕدراو و نووسراو
ڕانانی: ئیدریس عەلی ئەم کتێبەی نووسەر و وەرگێڕی ناوداری کورد (ئازاد بەرزنجی) یەکێکی دیکەیە لە چاپکراوە نوێیەکانی دەزگای چاپ و پەخشی سەردەم، هەر لە خودی ناونیشانەکەوە تێدەگەین کە بابەتەکانی نێو ئەم کتێبە جۆراوجۆر و هەمەچەشن و دەتوانن لە یەک کاتدا ئارەزوومەندانی خوێنەری لقە جیاوازەکانی ئەدەب و هونەر و فیکر لە دەوری لاپەڕەکانی کۆ بکاتەوە، بە […]
له به‌سه‌رهاته‌كانی نوخبه‌ی میسری
خه‌لیل ئه‌لعنانی له عه‌ره‌بییه‌وه: باوكی ڕه‌هه‌ند له به‌رواری یه‌كی ئایاری ساڵی 2001، یه‌كه‌م وتارم له ڕۆژنامه‌ی (الحیاة اللندنیة) بڵاوكرایه‌وه، ئه‌و ڕۆژنامه‌یه، له‌و ڕۆژگاره‌دا، ڕۆژنامه‌ی نوخبه‌ی ڕۆشنبیرانی عه‌ره‌ب بوو، كۆمه‌ڵێ ڕۆشنبیر و بیرمه‌ندی دیار و به‌ناوبانگی عه‌ره‌ب، وتاریان تێدا ده‌نووسی، له‌وانه بیرمه‌ندی كۆچكردوو محه‌مه‌د عابد ئه‌لجابری، ئێدوارد سه‌عید، حه‌لیم به‌ره‌كات، هاشم شه‌رابی، هشام جعیط و چه‌ندانی […]
سروودی بێگوناهی ـ کە هەر سروودی ئەزمونیشە
یۆسیف برۆدسکی و. لە ڕووسییەوە: شیروان مەحموود محەممەد ئێمە لە مردن، لە کوشتنی دوای مەرگمان دەترسین هێشتا لە ژیاندا ئاشنای ماهییەتی ترسیین: بۆشاییەکە ئەگەری لە دۆزەخ زیاتر و لە دۆزەخیش خراپترە ئێمە نازانین بە کێ بڵێین” لێگەرێ” ژیانمان، وەک دێرێک، گەیشتۆتە خاڵی کۆتایی چیتر وەک خەونێک، لە ژوور سەری کچەکەمان بە کراسێکی شەوییەوە یان کورەکەمان […]
یەکێکی تر لە کتێبە باشەکانی دەزگای چاپ و پەخشی سەردەم، بریتییە لە لە کتێبی (ئەدەب لە ڕۆژهەڵاتی ناوەڕاستدا)ی (میریام کوک) و لە لایەن د. دانا ئەحمەد بە شێوەیەکی جوان و سەرنجڕاکێش کاری وەرگێڕانی بۆ کراوە، بابەتەکانی نێو دووتوێی ئەم کتێبە ئەدەبین و پشتئەستوورن بە کۆمەڵێک سەرچاوەی دەوڵەمەند و گرنگ و فرەڕەهەند کە بە وردی لێکۆڵینە […]
بۆچی په‌یوه‌ندی نێوان جان جینێ و محه‌مه‌د شوكری كۆتاییهات؟
هاشم ساڵح له عه‌ره‌بییه‌وه: هه‌ورامان وریا قانع چه‌ندین و چه‌ندین كاتژمێری خۆشم له‌گه‌ڵ ئه‌م كتێبه برده‌سه‌ر، ئه‌وه كتێبه‌كه‌ی تاهیر بن جه‌لونه و ئه‌م ناونیشانه‌ی خواره‌وه‌ی هه‌یه: “جان جینێ، درۆزنه جوانه‌كه”، جا تۆبڵێی خۆشی له‌وه گه‌وره‌تر هه‌بێت؛ كه هاوه‌ڵی دوو نووسه‌ری گه‌وره‌بیت، یان بڵێ نووسه‌رێكی گه‌وره، قسه له‌سه‌ر نووسه‌رێكی دیكه‌ی گه‌وره ده‌كات. تاهیر بن جه‌لون له […]
هاشم ساڵح له عه‌ره‌بییه‌وه: هه‌ورامان وریا قانع چێژێكی زۆرم له خوێندنه‌وه‌ی كتێبه تازه‌كه‌ی بیرمه‌ندی فه‌ره‌نسی ناسراو ڕۆجێ- پۆل دروا بینی. بۆ زانیاری ئه‌و له سه‌نته‌ری نیشتیمانی بۆ توێژینه‌وه‌ی زانستی فه‌ره‌نسی، توێژه‌ره و مامۆستاشه له په‌یمانگای زانسته سیاسییه‌كان له پاریس. جگه له‌وه، ئه‌و ساڵانێكی دوور و درێژه، له پاشكۆی كه‌لتوری ڕۆژنامه‌ی لۆمۆند، به‌رپرسی ڕانان و ناساندنی […]
تاکایەتی و فەزای مۆدێرن
ڕامین جیهانبەگلو و. ڕێبین هەردی باسەکەی ئەمڕۆی ئێمە لەبارەی (تاکایەتی و فەزای مۆدێرنە). مەبەست لە (تاکایەتی) شێوەی شکلوەرگرتنی سۆبژێکتی مۆدێرنە لە پلەی تاک و هاوڵاتیدا. مەبەست لە (فەزای مۆدێرن) سنوورێکی کۆمەڵایەتی، سیاسی و ئابوریە کە (تاکایەتی هاوڵاتی) و یان باشترە بڵێین (هاوڵاتی بەتاک بوو) تیایدا فۆرمەلە دەبێت. کەوابوو مەسەلەی سەرەکی ئێمە لێرەدا تێگەیشتنە لە پەیوەندی […]
سینەما و مۆدێرنە
ڕامین جیهانبەگلو و. ڕێبین هەردی پرسیار لەبارەی مۆدێرنەوە، پرسیارە لەبارەی وێنای مۆدێرنەوە بۆ خۆی و بۆ جیهان. ئەم پرسیارە لە پەیوەندی نێوان سینەما و مۆدێرنەدا کورت دەبێتەوە. سینەما وێنەیەکە بۆ واقعیەتی جیهان کە لە واقعیەتی وێنەدا فورمەلە دەبێت. پییر پاۆلۆ پازۆلینی لە ووتارێکدا بەناوی (لەبارەی سینەماوە) لە ساڵی ١٩٦٦دا دەنوسێت: (سینەما لەڕێگەی دوبارە بەرهەمهێنانەوەی واقعەوە، […]
ڕانانی: ئیدریس عەلی لە ڕاستیدا پڕۆسەی وەرگێڕانی ئەدەبی یارمەتیدەرێکی باشە بۆ ئاشنابوونی خوێنەری کورد بەو شاکارە جیهانیانەی کە کاریگەریی ئاستی داهێنان و فەلسەفەی هونەریی و ئیستاتکییان، بۆ ڕۆژگار و سەردەم و قۆناغێکی دیاریکراو نین، بەڵکو سەردەم و قۆناغ و سنوور و زمان و کولتورە جیهانییەکان دەبڕن و دواجار وەک بەرهەمێکی بەشەریی هاوبەش چاو لێ دەکرێن، […]
ڕانانی: ئیدریس عەلی “سیا من و تۆ دوو کەسی تەنیاین، دوو تەنیای نێو ئەم سوڕانەوە بەردەوامانەی سەرزەوین، دوو کەسین توانای بیرکردنەوە و پرسیارکردنمان هەیە لە هەموو شتێک، دەتوانین لە ڕێگای چیرۆکەکانەوە هەر کاتێک بمانەوێت ئەم دنیایە جێبهێڵین و بچینە ناودنیایەکی جوانتر لەم جیهانە.” ئەمە یەکێکە لە پەڕەگرافە جوان و سەرنجڕاکێشەکانی نێو ڕۆمانی (منداڵێک لەسەر مانگە)ی […]
ئه‌وان بلیمه‌تن، نه‌ك شێت
هاشم ساڵح له عه‌ره‌بییه‌وه: باوكی ڕه‌هه‌ند له‌وانه‌یه به هه‌ڵه وا تێبگه‌ین كه بیلمه‌ته‌كان، خه‌ڵكانێكی زۆر به‌خته‌وه‌ر و دڵخۆشن، چونكه خودا به‌خۆڕایی مه‌زنترین دیاری پێبه‌خشیون: بلیمه‌تی و هه‌ڵكه‌وتوویی/ العبقریة و النبوغ. به‌ڵام سه‌روه‌ختێك ژیاننامه‌كانیان ده‌خوێنینه‌وه، شتیكی دیكه ده‌دۆزینه‌وه، ده‌بینین مه‌سه‌له‌كه زۆر له‌وه ئاڵۆزتره كه وێنای ده‌كه‌ین. یه‌كه‌م بلیمه‌تی به‌لای ئه‌وانی دیكه‌وه، شتێكی زۆر بێزاركا‌ره، شتێكه نه […]
كتێبی: په‌روه‌رده‌ی پراكتیك نووسینی: خه‌لیل عه‌لی ڕانانی: هه‌ورامان وریا قانع كتێبێك پێش هه‌موو كه‌سێك، پێویسته وه‌زیری په‌روه‌رده و جێگره‌كه‌ی و به‌ڕێوه‌به‌ره گشتییه‌كان بیخوێننه‌وه. ئاشكرایه كتێبخانه‌ی كوردی، له بواری كتێبی په‌روه‌رده‌یی، تا بڵێی هه‌ژار و كه‌م كتێبه، نه‌بوونی ژماره‌یه‌كی باش له كتێب و سه‌رچاوه‌ی په‌روه‌رده‌یی به زمانی كوردی، له‌به‌رده‌ست مامۆستایان و په‌روه‌رده‌كاران، وایكردووه سیستمی په‌روه‌رده و […]
سایکۆلۆژیای شیعری کوردی
ڕانانی: سەردەم یەکێکی تر لە کتێبە باش و دانسقەکانی دەزگای چاپ و پەخشی سەردەم کە لەم ڕۆژانەی پێشوودا چاپ و بڵاویکردووەتەوە، بریتییە لە کتێبی (سایکۆلۆژیای شیعری کوردی) کە لێکۆڵینەوەیەکی ورد و فرەڕەهەندە و لە لایەن نووسەر و لێکۆڵیار (پێشڕەو عەبدوڵڵا) نووسراوە، بە گشتی کتێبەکە خوێندنەوەیە ئەزموونی بەشێکە لە ساعیرانی کورد بە میتۆدی ڕەخنەی دەروونشیکاری سیگمۆند […]
چرای ئەفسووناوی
ڕانانی: سەردەم یەکێکی تر لە کتیبە جوان و ناوازەکانی دەزگای چاپ و پەخشی سەردەم، بریتییە لە کتێبی (چرایئ ئەفسووناوی) ئەم کتێبە یادشتەکانی نووسەر و ڕیژیسۆری بەناوبانگی سویدی (ئینگمار بێرگمان)ە و لە لایەن شاعیر و وەرگێڕ (دلاوەر قەرەداغی) بە شێوەیەکی جوان و سەرنجڕاکێش کاری وەرگێڕانی بۆ کراوە، لە ڕاستیدا ئەمە چاپێکی نوێیە و لە ڕووی دیزاین […]
گەشتەکانی ئەنفالستان؛ چ ڕابردوویەکمان هەبوو، لە چ ئێستایەکدا دەژین؟
ڕانانی: ئیدریس عەلی کتێبی (گەشتەکانی ئەنفالستان) بەشێکە لەو هەوڵە چڕوپڕ و دەوڵەمەندەی کە ماوی چەندین ساڵە برای بەڕێز و دڵسۆزی کەیسی ئەنفال و جینۆساید (عومەر محەمەد) دەستی پێ کردووە و بە شێوەیەکی زانستیانە شارەزایانە هەنگاوی بۆ نووسینەوەی حیکایەتە غەمگینەکانی ئەنفال ناوە، کە وەک بەیاز و دەستنووسە کۆنەکان مەترسیی فەوتان و لەناوچوونیان لەسەرە. ئەم کتێبە بریتییە […]
ڕۆمانی منداڵانی گەڕەک لە دیدی نووسەرانەوە
ئا: سەردەم ڕۆمانی (منداڵانی گەڕەک)ی نووسەر و شاعیر (هیوا قادر) یەکێک بوو لە پڕفرۆشترین کتێب و تامەزرۆیی خوێنەر بۆ ئەم ڕۆمانە چەندین چاپی تازەی بەدوات خۆیدا هێنا، هاوکات لە لایەن نووسەرانەوە سەرنجی جیاجیا لەبارەیەوە خرایە ڕوو، لێرەدا پەختەی سەرنج و بۆچوونی هەندێک لەو نووسەرانە دەخەینە ڕوو. بە بۆچوونی نووسەر و ڕووناکبیری ناوداری کورد (شێرزاد حەسەن) […]
فه‌لسه‌فه‌ی په‌روه‌رده لای كانت
له عه‌ره‌بییه‌وه: باوكی ڕه‌هه‌ند كانت له كتێبه‌كه‌یدا “تێڕامان له په‌روه‌رده”، پێداگری له‌سه‌ر ئه‌وه ده‌كات كه مرۆڤ، نا بێت به مرۆڤ، ته‌نها به په‌روه‌رده نه‌بێت. ئه‌م دیده بۆ سروشتی مرۆڤ، كۆمه‌ڵێ ده‌لاله‌ت له‌خۆده‌گرێت، له هه‌مویان گرنگتر ئه‌وه‌یه: ئه‌وه‌ی مرۆڤ له حاڵه‌تی ئاژه‌ڵییه‌وه- كه تێیدا مرۆڤ هیچ توانایه‌كی عه‌قڵی و هیچ هه‌ستێكی ئه‌خلاقیشی نییه- ده‌گوێزێته‌وه بۆ حاڵه‌تی […]
ئایا خۆشه‌ویستی تا كات و سه‌رده‌مێكی دی قه‌ده‌غه‌یه؟
هاشم ساڵح له عه‌ره‌بییه‌وه: هه‌ورامان وریا قانع مادام هه‌مو جیهان، له ڕۆژی 14 شوبات، به بۆنه‌ی جه‌ژنی خۆشه‌ویستییه‌وه، ئاهه‌نگ ده‌گێڕن. كه‌واته ڕێگه‌مان بده‌ن كه‌مه‌كێك چه‌نه‌بازی/ نثرثر له‌سه‌ر ئه‌م بابه‌ته بكه‌ین كه عه‌قڵی وڕوكاس كردووه، ئه‌مه ئه‌گه‌ر شتێك به‌ناوی عه‌قڵه‌وه مابێت. فه‌یله‌سوفی فه‌ره‌نسی هاوچه‌رخ “ئه‌ندرێ كۆنت سبۆنڤێڵ” وایده‌بینێت تاقه كێشه‌یه‌كی فه‌لسه‌فی جدیی؛ كه شایه‌نی گرنگی پێدانه، […]
وتووێژ لەگەڵ ئامیتای ئازیونی
و. ڕێبین هەردی ڕ. ج: دەمەوێت زۆرتر لەبارەی هوگری ئێوەوە بۆ کۆمەڵناسی بزانم. چ شتێک ئێوەی بۆ کۆمەڵناسی ڕاکێشا؟ ئا. ئا: وەک گووتتان من قوتابی فەیلەسوفێکی بەناوبانگی وەک مارتین پۆپەر بووم. لەو کاتەدا پۆپەر وانەی زانستە کۆمەڵایەتیەکانی دەگوتەوە، و تاکە مامۆستای لقی کۆمەڵناسی بوو. لەبەرئەوە من وانەکانم لای ئەو دەخوێند و ئەو بوو ڕێنمای کردم […]
